Κέρκυρα
Η Κέρκυρα κατοικείται τουλάχιστον από την κατώτερη παλαιολιθική εποχή
(έτος 100.000, Γράβα Γαρδικίου), θεωρείται δε η Ομηρική νήσος των Φαιάκων
(χωρίς να υπάρχει αρχαιολογική ένδειξη γι' αυτό).
Το πρώτο ιστορικό όνομα της νήσου ήταν το ευβοϊκό Δρεπάνη, επειδή ο
μύθος αναφέρει ότι εδώ βρισκόταν θαμμένο το δρεπάνι του Κρόνου, ή, κατ’
άλλη άποψη, ονομάστηκε έτσι λόγω του σχήματος (δρεπανοειδές) του πορθμού
που χώριζε τη νήσο από την ηπειρωτική Ελλάδα. Επίσης, αναφέρεται και
το επίσης ευβοϊκό όνομα Μάκρις, καθώς και το Σχερία. Το όνομα Κέρκυρα
ή Κόρκυρα, σύμφωνα με τον τοπικό μύθο, το πήρε από την θυγατέρα του
Ασωπού και της Μεθώνης, η οποία γέννησε από τον Ποσειδώνα τον Φαίακα.
Η Κέρκυρα δέχθηκε την εγκατάσταση Ερετριέων αποίκων ( 775 ) οι οποίοι
εκδιώχθησαν μετα από μερικές δεκαετίες από τους Κορίνθιους ( 734 ) υπό
τον Χερσικράτη εκ του γένους των Βακχιαδών. Η μεγάλη ανάπτυξή των αποίκων,
και η διείσδυσή τους στις αγορές της Ηπείρου και της Αδριατικής, τούς
έφερε ωστόσο σε σύγκρουση με τη μητρόπολη Κόρινθο (του Κύψελου), η δε
μεταξύ τους ναυμαχία που έλαβε χώρα το έτος 664 (και στην οποία ενίκησαν
οι Κερκυραίοι), θεωρείται η πρώτη μεταξύ Ελληνικών πόλεων.
Το έτος 610 η νήσος κατελήφθη από τον τύραννο της Κορίνθου Περίανδρο,
ο οποίος εγκατέστησε τοποτηρητή τον υιό του Λυκόφρωνα και σε συνέχεια
τον ανεψιό του Ψαμμήτιχο, που δολοφονήθηκαν και οι δύο από τους Κερκυραίους.
Η διαμάχη μεταξύ Κέρκυρας και Κορίνθου (με αφορμή την αποικία της πρώτης
Επιδάμνου, στα παράλια της Ιλλυρίας, ιδρυθείσα το 626) και η νικηφόρα
για τους Κερκυραίους ναυμαχία της Λευκίμμης ( 435 ), υπήρξε η αφορμή
του Πελοποννησιακού Πολέμου, στο οποίο ωστόσο η Κέρκυρα έμεινε ουδέτερη
λόγω των εσωτερικών της βιαιοτάτων και μακρών συγκρούσεων μεταξύ δημοκρατικών
και ολιγαρχικών ( 427 - 337 ).
Οι Κερκυραίοι ενεργοποιήθησαν ωστόσο κατά τους Περσικούς Πολέμους (αν
και ο στόλος τους δεν κατόρθωσε να περάσει το Ταίναρον), καθώς επίσης
και αργότερα στο πλευρό των Αθηναίων στη μάχη της Χαιρωνείας ( 338 ).
Το 281 η Κέρκυρα κατελήφθη υπό του Πύρρου και αργότερα, το 229 παραδόθηκε
στους Ρωμαίους. Στον εμφύλιο πόλεμο Αντωνίου – Οκταβιανού, οι Κερκυραίοι
τάσσονται με το μέρος του πρώτου με αποτέλεσμα να ισοπεδωθεί η πρωτεύουσά
τους από τον Αγρίππα ( 31 ).
Ναός Θεάς Αρτέμιδος
Στην
άκρη της λιμνοθάλασσας Χαλικιόπουλου (Υλλαϊκή) υπήρχε ο αρχαϊκός ψευδοδίπτερος
δωρικός Ναός της Θεάς Αρτέμιδος, από πωρόλιθο και αρχικά πήλινη στέγη
που το έτος 530 αντικαταστάθηκε από μαρμάρινη. Τα γλυπτά αετώματα (το
περίφημο αέτωμα της Γοργούς, είναι το αρχαιότερο λίθινο αέτωμα που σώζεται
ολόκληρο, όπου απεικονίζεται η Γοργώ και τα δύο παιδιά της Πήγασος και
Χρυσάωρ) κατασκευάστηκαν κατά την περίοδο της κυβέρνησης του υιού του
Κορίνθιου Περιάνδρου ( 590 ). Τριάντα μέτρα ανατολικά του Ναού υπήρχε
μεγαλοπρεπής Βωμός, που συνδεόταν με αυτόν με πλακόστρωτο δρόμο. Σώζονται
μόνον λίγα ερείπια (βάσεις θεμελίωσης και κρατευτές) του πάλαι ποτέ
διαστάσεων 47,89 Χ 22,41 μ. Ναού, που προφανώς λεηλατήθηκε για την ίδρυση
της Μονής των «Αγίων Θεοδώρων» που κτίσθηκε επάνω ακριβώς στον Βωμό
της Θεάς.
Μικρό Ιερό
της Θεάς Αρτέμιδος
Κοντά στην σημερινή περιοχή Κανόνι, όπου βρέθηκαν πάμπολλα ειδώλια και
αγαλματίδια της Θεάς Αρτέμιδος.
Ναός Θεού
Απόλωνος Πυθαίου
Σε απόσταση 150 μ. ΒΑ του Αρτεμισίου, έστεκε ορθογώνιος Ναός (με Βωμό
στην ανατολική του πλευρά), ιδρυθείς τον 5ο αιώνα, ίσως προς τιμήν του
Θεού ως αρωγού στη λήξη του Κερκυραϊκού εμφυλίου του έτους 425.
Ναός της
Θεάς Ήρας Ακραίας
Έστεκε από τον 7ο αιώνα στο σημερινό λόφο του «Μον Ρεπό» και θεωρείτο
το σπουδαιότερο αρχαϊκό δωρικό Ιερό το οποίο κατασκευάστηκε με την πρώτη
εποίκηση των Κορινθίων, επιβλητικό με πήλινη στέγη όπως και εκείνα του
Θέρμου και της Καλυδωνίας στην Αιτωλία. Κατά τον 6ο αιώνα προστέθηκαν
δύο μικρότεροι Ναοί, της Θεάς Αφροδίτης και του Θεού Ερμού και τειχίσθηκε
με περίβολο.
Το Ιερό κατεστράφη στα μέσα του 5ου αιώνος και κτίσθηκε μεγαλοπρεπέστερος,
σε αυτόν κατέφυγαν δε ως ικέτες το έτος 427 οι ολιγαρχικοί Κερκυραίοι
που όμως κατεσφάγησαν από τους δημοκρατικούς. Η τελική καταστροφή πρέπει
να έγινε από τον Αγρίππα, τον δε 1ο μ.χ.χ. αιώνα, τα μέλη του έχουν χρησιμοποιηθεί
ως δομικό υλικό άλλων κτισμάτων.
Ναός Θεού Απόλλωνος Κορκυραίου
Στην ανατολική πλευρά του τωρινού «Μον Ρεπό» ήταν το Τέμενος
του Θεού Απόλλωνος Κορκυραίου, όπου ελάμβαναν χώρα ετήσιες ιεροπραξίες
προς ανάμνηση του γάμου του Ιάσονος και της Μηδείας, με προσφορές στους
Θεούς Απόλλωνα, Νύμφες και Νηρηίδες. Το Τέμενος που αποτελείτο από Βωμό
και τραπεζόσχημο περίβολο, ιδρύθηκε προφανώς από τους πρώτους αποίκους
Ερετριείς, οι δε Κορίνθιοι προσέδωσαν στον εκεί τιμώμενο Θεό και τα λατρευτικά
προσωνύμια Αρχηγέτης, Δαφνηφόρος, Αρισταίος, Αγιεύς και Νόμιος.
Ναός Θεού
Διός
Στην Κασσιόπη υπήρχε Ναός του Θεού Διός, του οποίου ομολογούνται ίχνη
έως και τις αρχές του 20ου μ.χ.χ. αιώνα.
¶γνωστος
Ναός Καρδακίου
Στη θέση Καρδάκι, ευρέθησαν ίχνη δωρικού Ναού του 6ου αιώνος με εσωτερικό
Βωμό (πιθανότατα χθονίου θεότητος), ο οποίος παρότι είχε ανακαλυφθεί στις
αρχές του 19ου μ.χ.χ. αιώνα, εγκατελήφθη για να επανακαλυφθεί 100 χρόνια
αργότερα. Το ανατολικό τμήμα του Ναού έχει κατακρημνισθεί στη θάλασσα.
Διάφορες απόψεις αποδίδουν την εκεί λατρεία πιθανόν στον Θεό Ασκληπιό
ή τον Ίππιο Ποσειδώνα. Βορειοδυτικά του Ναού ευρέθη πρόχειρος ναϊσκος
με άγαλμα της Θεάς Κυβέλης.
Ναός
Θεού Απόλλωνος
Ίχνη περίπτερου δωρικού Ναού του 5ου αιώνος χωρίς οπισθόδομο, αφιερωμένου
στον Θεό Απόλλωνα, υπάρχουν στη θέση Ρόδα. Ο Ναός είχε διαστάσεις 21,40
Χ 11, 65 μ. και μονόλιθους κίονες (11 στις μακριές πλευρές του και 6 στις
στενές). Μέσα στο σηκό έχουν σωθεί οι βάσεις 4 βάθρων. Σε απόσταση 6,7
μ. ανατολικά υπάρχει η θεμελίωση του Βωμού του Θεού (12 Χ 2,30 μ.)
Λευκάς
Το όνομα της νήσου ήταν Λευκαδία
και κατοικείτο από την νεολιθική εποχή, από σύγχρονους ερευνητές δε (Πανταζής)
θεωρείται ως η Ζάκυνθος των ομηρικών χρόνων. Η παράδοση αναφέρει ότι οι
πρώτοι κάτοικοι ονομάζονταν Λέλεγες (από τον ήρωα Λέλεγα) και Τηλεβόες.
Η πόλη Λευκάς ήταν Κορινθιακή αποικία ( 8ος αιώνας ), είχε λάβει δε η
νήσος μέρος στους Περσικούς Πολέμους με πλοία και στρατό, στον δε πόλεμο
της Επιδάμνου στάθηκε στο πλευρό των Κορινθίων και στη συνέχεια, στον
Πελοποννησιακό Πόλεμο, στο πλευρό των Σπαρτιατών.
Το 343 συστρατεύθηκε και αυτή στον πόλεμο κατά του Φιλίππου.
Ναός Θεού Απόλλωνος Λευκάτα
ή Δελφίνου
Στο νοτιότερο και πιο απόκρημνο ακρωτήριο της νήσου Λευκάδος (60 μέτρων
ύψους, η «λευκή πέτρη» του Ομήρου), το επονομαζόμενο Λευκάτας (όπου ο
μύθος θέλει την Σαπφώ να έχει αυτοκτονήσει με πτώση στη θάλασσα λόγω της
άρνησης του Φάωνος στην αγάπη της, όπως και τη Θεά Αφροδίτη, λόγω του
θανάτου του Αδώνιδος), έστεκε από τους μυκηναϊκούς χρόνους Βωμός του Θεού
Ποσειδώνος και από τους αρχαϊκούς χρόνους ο Ναός του Θεού Απόλλωνος Λευκάτα
(λατρεία του Θεού ως προστάτου των ναυτικών με ετήσιες πανελλήνιες εορτές
στις αρχές της ανοίξεως), του οποίου τα ερείπια εσώζοντο έως και τα τέλη
του 19ου μ.χ.χ. αιώνος. Σήμερα δεν σώζεται τίποτα και στον χώρο του Ναού
έχει ανεγερθεί φάρος.
Ταφικοί τύμβοι Στενού
33 κυκλικοί τάφοι της περιόδου από την 4η χιλιετία έως το τέλος της 2ας.
Ανακαλύφθησαν στην πεδιάδα του Νυδρίου το 1908 από τον Γερμανό αρχαιολόγο
Βίλχελμ Ντέρπφελντ, καθαρίστηκαν δε το 1976 από τις έκτοτε επιχώσεις.
Επίσης όμοιοι τάφοι έχουν βρεθεί και στον Σκάρο
Ναός Θεάς Αρτέμιδος
Έστεκε εκεί που σήμερα υπάρχει η Μονή της Παναγίας «Φανερωμένης» καλλιμάρμαρος
Ναός της Θεάς Αρτέμιδος. Τίποτε, φυσικά, δεν σώζεται σήμερα.
Ναός Θεάς
Δήμητρος
Στο Ροδάκι, στην εκκλησία του «Αγίου Ιωάννου», έχουν εντοπισθεί θεμέλια
μεγάλου δωρικού Ναού πιθανόν της Θεάς Δήμητρος.

Σπήλαιο Χοιροσπηλιά
Στην περιοχή Εύγηρος, υπάρχει η λεγόμενη Χοιροσπηλιά, εντός της οποίας
έχουν ανευρεθεί πολλά αρχαία αντικείμενα της νεολιθικής εποχής. Το σπήλαιο
ανέσκαψε ο Ντέρπφελντ..
Ιθάκη
Η κατοίκηση της νήσου χρονολογείται από την πρώιμη εποχή του χαλκού.
Το όνομά της το οφείλει, σύμφωνα με τον μύθο, στο όνομα του πρώτου οικιστή
Ιθάκου υιού του βασιλέως Πτερελάου.
Σπηλιά του Λουίζου
Στο συγκεκριμένο σπήλαιο υπάρχουν ίχνη λατρείας από τον 9ον τουλάχιστον
αιώνα. Έχουν βρεθεί ένας τρίπους (Απόλλων Νυμφαγέτης) και διάφορα αφιερώματα
στις Νύμφες και σε άλλες θεότητες. Θεωρείται ότι λειτουργούσε ως λατρευτικό
κέντρο έως και τους Ρωμαϊκούς χρόνους, κουβαλώντας εντός του μία ιστορία
άνω των 2.000 ετών συνεχούς λατρείας.
Σπήλαιο των Νυμφών
Σύμφωνα με την παράδοση σε αυτό το σπήλαιο έκρυψαν ο Οδυσσεύς και η Θεά
Αθηνά τα δώρα των Φαιάκων. Έχουν βρεθεί διάφορα αρχαία ευρήματα που αποδεικνύουν
ότι ήταν τόπος συστηματκής λατρείας.
Σπήλαιο Εύμαιου
Το σπήλαιο βρίσκεται κοντά στην πηγή της Αρέθουσας όπου σύμφωνα με τον
μύθο εδώ περίμενε ο Οδυσσεύς τη Θεά Αθηνά.
Κεφαλλονιά
Τα αρχαιότερα ανθρωπολογικά και αρχαιολογικά (λίθινα) ευρήματα χρονολογούνται
το 50.000 περίπου με τον λεγόμενο άνθρωπο του Φισκάρδου, όμοιο τύπο με
τους Ηπειρώτες και τους Σικελούς, ενώ υπάρχουν πολλά αρχαιολογικά στοιχεία
ανωτέρας πολιτισμένης κατοίκησης της νήσου από την μεσολιθική τουλάχιστον
περίοδο ( 10.000 - 6.000 ).
Η Κεφαλλονιά, μαζί με άλλα νησιά του Ιονίου πιθανότατα απετέλεσαν ένα
μεγάλο Μυκηναϊκό βασίλειο όπου οι άρχοντές του κατάγονταν από τον Μυκηναίο
βασιλιά Περσέα, υπάρχουν δε αρκετά στοιχεία από την Μυκηναική περίοδο,
θολωτοί ή λαξευτοί τάφοι, οι σπουδαιότεροι των οποίων ανακαλύφθησαν στα
Μαζαρακάτα, Λακήθρα, Μαυράτα, Κοντογενάδα και Διακάτα. Ένας μύθος αναφέρει
ότι όταν οι Κεφαλλήνες (Τάφιοι, εκ του γενάρχου Ταφίου υιού του Ποσειδώνος,
ή Τηλεβόες) προσπάθησαν να διεκδικήσουν την βασιλεία των Μυκηνών έγινε
εκστρατεία εναντίον τους με αρχηγό τον Αμφιτρίωνα, στην οποία έλαβε μέρος
ο Κέφαλος από το Θωρικό της Αττικής, γαμβρός του Θησέως. Μετά την νίκη
του, ο Αμφιτρύων προσέφερε το νησί στον ήρωα Κέφαλο. Ωστόσο από ευρήματα
της Πύλου αναφέρεται χρονολογικά πολύ πριν το όνομα «Κεφαλλάνες». ¶λλος
μύθος αναφέρει ότι ο Κέφαλος, φονεύσας κατά λάθος την γυναίκα του Πρόκνη,
εξορίσθη στο νησί αυτό.
Η Κεφαλλονιά, που αορίστως φημολογείται και αυτή ως η Ιθάκη του Οδυσσέως
(ο οποίος ήταν απόγονος του Κεφάλου), διαιρείτο σε τέσσερις επαρχίες που
αποτελούσαν την Κεφαλληνιακή «Τετράπολη» από τις ομώνυμες οχυρωμένες πόλεις
της Πάλης, Κράνης, Πρόννης και Σάμης που αποτελούσαν και ξεχωριστές δημοκρατίες,
με Βουλευτήρια και εκκλησίες του Δήμου.
Οι Κεφαλλήνες έλαβαν μέρος στην ναυμαχία των Κερκυραίων με τους Κορίνθιους,
στον δε Πελοποννησιακό Πόλεμο η Πάλη υποστήριξε την Σπάρτη και η Κράνη
την Αθήνα η οποία την χρησιμοποίησε ως ορμητήριο κατά των Σπαρτιατών.
Επίσης έλαβαν μέρος στη μάχη των Πλαταιών και στις μάχες εναντίον του
Φιλίππου. Μπήκαν στην Αιτωλική Συμπολιτεία ( 226 ), στους δε Ρωμαίους
υπετάγησαν το 187 μετά από τετράμηνη πολιορκία της Σάμης που κατέληξε
σε εκθεμελίωση της πόλεως και εξανδραποδισμό των κατοίκων. Κατά τα βυζαντινά
χρόνια, η νήσος υπέστη καταστροφές από τη μανία των χριστιανών και δέχθηκε
πολλές επιδρομές από βαρβάρους και πειρατές.
Ναός του Θεού Αίνειου ή Αινησίου Διός
Όπως ανέφερε και ο Ησίοδος, στην κορυφή του Αίνου υπήρχε Ναός του Θεού
Διός, όπου είχαν βρεθεί ίχνη και πολλά λείψανα θυσιών τα οποία εσώζοντο
μέχρι το 1813 μ.χ.χ.
Ναός
Θεού Απόλλωνος
Κοντά στην Σκάλα υπήρχε δωρικός Ναός του Θεού Απόλλωνος του 6ου αιώνος.
Ναός Θεάς Δήμητρος
και Κόρης
Στην άκρη της λιμνοθάλασσας Κούταβου υπήρχε δωρικός Ναός αφιερωμένος στις
Θεές Δήμητρα και Κόρη. Σήμερα δεν υπάρχουν παρά μόνον ελάχιστα απομεινάρια
καθώς κι η αρχαία επιγραφή «Τριοπίς Δάματρι και Κόρα».
Ναός Θεού
Ποσειδώνος
Στην περιοχή του Πόρου, που στην αρχαιότητα ήταν κέντρο διέλευσης των
πλοίων προς την Μεγάλη Ελλάδα (Ιταλία / Σικελία), υπάρχουν ελάχιστα ίχνη
από τον εκεί Ναό του Θεού Ποσειδώνος.
Μυκηναϊκός θολωτός τάφος
Ευρίσκεται στο Μπόρτζι (Τζανάτα / Πόρος) και είναι ο μεγαλύτερος της βορειοδυτικής
Ελλάδος. Είναι δομημένος επάνω σε άλλον, μικρότερο τάφο, που κατεστράφη
τον 12ο αιώνα.
Σπήλαιο των Νυμφών ή Μελισσάνης
Το σπήλαιο βρίσκεται στην περιοχή του Καραβόμυλου έξω από τη Σάμη. Ο μύθος
αναφέρει ότι στο σπήλαιο αυτό αυτοκτόνησε η Νύμφη Μελισσάνθη ή Μελισσάνη,
διότι δεν ανταποκρίθηκε στο έρωτά της ο Θεός Πάν, καθώς επίσης και ότι
υπήρχαν εκεί μελίσσια (όπως αναφέρει και ο Όμηρος στην Οδύσσεια) που συμβολίζουν
την αέναο ροή του κύκλου της ζωής (γέννηση-ζωή-θάνατος) .
Το
βαραθροσπήλαιο των Νυμφών απετέλεσε τόπο λατρείας του Θεού Πανός και των
Νυμφών (Ναϊάδες) επί πολλούς αιώνες, ευρέθηκαν δε μέσα στο σπήλαιο Βωμός
και αγαλματίδιο του Πανός και πήλινες πλάκες με απεικόνιση Νυμφών.
Σπήλαιο Δράκαινας
Ευρύχωρο σπήλαιο, 200 περίπου τ.μ., με ίχνη λατρευτικής χρήσης πιθανόν
γυναικείας θεότητας.
Σπηλιόβουνο
Όπως προδίδει κι η ονομασία υπάρχει στην ευρύτερη περιοχή σημαντικός αριθμός
σπηλαίων με ίχνη χρήσης τους από την αρχαιότητα.
Νησάκι Δίας
Το νησάκι βρίσκεται απέναντι από τα Σβορωνάτα όπου υπήρχε Ιερό του Θεού
Διός.
Ζάκυνθος
Ο οικισμός της ανάγεται στη νεολιθική εποχή (Λαγανάς) και έλαβε το όνομά
της, σύμφωνα με την παράδοση, από τον Ζάκυνθο, υιό του Δαρδάνου, βασιλέως
της Τροίας, ο οποίος έφτασε στο νησί από την Αρκαδική Ψωφίδα τον 15ο αιώνα.
Από τον Πλίνιο αναφέρεται ως Υρία, από τον ήρωα Υριέα από την Βοιωτία
ο οποίος έφτασε στην Ζάκυνθο πριν από το έτος 3000, ο δε Όμηρος την αναφέρει
ως «υλήεσσαν», από σύγχρονους μελετητές μάλιστα πιθανολογείται ως η νήσος
Δουλίχιον των ομηρικών χρόνων (από όπου προέρχονταν οι μισοί τουλάχιστον
«μνηστήρες» της Πηνελόπης).
Η Ζάκυνθος, κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, ενώ στην αρχή έμεινε ουδέτερη
έγινε σύμμαχος της Σπάρτης και κατόπιν των Αθηνών ( 456 ).
Ναός Θεάς Αρτέμιδος
Στην κορυφή του όρους Σκοπός (Αργάσι), όπου σύμφωνα με τον τοπικό μύθο
κατοικούσε η Θεά ¶ρτεμις, έστεκε Ναός. Τίποτε δεν σώζεται σήμερα, διότι
ο Ναός κατεστράφη το 1400 μ.χ.χ. εκ θεμελίων για να κτιστεί στην ίδια
θέση η Μονή της Παναγίας της «Σκοπιώτισσας».
Ναός Θεάς Αρτέμιδος
Στο Μελινάδο διακρίνονται ακόμη τα λείψανα του Ναού της Θεάς κάτω από
την εκκλησία του «Αγίου Δημητρίου».
Μυκηναϊκοί τάφοι
Σε όλο το νησί υπάρχουν διάσπαρτοι λαξευτοί τάφοι της Μυκηναϊκής εποχής,
εγκαταλελειμμένοι βεβαίως από το νεοελληνικό Κράτος, με σπουδαιότερους
εκείνους των περιοχών Βασιλικό, Γέρακα, Κερί, Καμπί και Μαριές
|